Zakrzepica żył głębokich                                   

Zakrzepica żył głębokich kończyn (tj. naczyń przebiegających wewnątrz nogi lub ręki) jest objawem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Do zakrzepicy może dojść w każdym odcinku żył głębokich. Najczęściej skrzepliny powstają w obrębie kończyn dolnych i miednicy małej, rzadziej w okolicach górnej części klatki piersiowej i kończyn górnych. Skrzepliny  w naczyniach mogą odrywać się i płynąć z prądem krwi, powodując zatorowość płucną. Czynniki ryzyka zakrzepicy żył głębokich i zatorowości płucnej są te same. 

Objawy zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych są mało charakterystyczne, mają różne nasilenie i częstość. Należą do nich:

• ból kończyny
• tkliwość uciskowa wzdłuż przebiegu żyły objętej procesem zakrzepowym
• obrzęk chorej nogi w zależności od lokalizacji zakrzepicy, stopy łydki lub uda
• zaczerwienienie

W diagnostyce kluczowe znacznie ma ocena stężenia dimeru-D we krwi oraz badanie ultrasonograficzne (USG) żył. Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych wymaga leczenia przeciwkrzepliwego (tak jak w leczeniu zatorowości płucnej).  Dodatkowo stosuje się kompresjoterapię.

Zapalenie żył powierzchownych (ZZŻP)

Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych (ZZŻP) jest procesem, w którego przebiegu pojawiają się zmiany zakrzepowe w żyłach zlokalizowanych tuż pod skórą. Zapalenie może wystąpić w różnych miejscach, ale najczęściej obejmuje żyły kończyn dolnych. W większości przypadków są to naczynia zmienione żylakowato. Istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia ZZŻP są wkłucia dożylne (np. wenflon) oraz dożylne podawanie leków, co wiąże się z urazem mechanicznym i chemicznym. Typowymi objawami ZZŻP są objawy miejscowe, związane z lokalizacją zmian zapalno-zakrzepowych. W okolicy wkłucia dożylnego lub miejsca po nakłuciach naczynia często pojawia się wyczuwalne, bolesne zgrubienie wypełnionego skrzeplinami żylaka lub powrózkowato zmieniony odcinek żyły. Może pojawić się miejscowy obrzęk ze zmianami  tkanki podskórnej i skóry w postaci rumienia. Zazwyczaj nie obserwuje się ogólnych objawów stanu zapalnego (jak podwyższona temperatura). Czasem możliwe jest miejscowe nadkażenie bakteryjne. 

W ZZŻP nie ma konieczności unieruchomienia. Aktywność ruchowa jest wskazana, jednak (ze względu na upośledzenie odpływu krwi z kończyn) należy unikać długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej. Jedynie w przypadku bardzo nasilonych dolegliwości bólowych można zalecić krótki okres odpoczynku z uniesieniem kończyny. Jednocześnie ważne jest aby pacjent zaczął się ruszać jak tylko zmniejszą się dolegliwości. Pacjentom z ZZŻP i żylakami zaleca się stosowanie opatrunku, podkolanówek lub pończoch o stopniowanym ucisku (po ustąpieniu dolegliwości bólowych).

W leczeniu zapalenia żył powierzchownych miejscowo stosuje się maści z lekami przeciwzapalnymi, czasem podawane są leki przeciwkrzepliwe.

Kompresjoterapia

W leczeniu ostrej zakrzepicy żył kończyn dolnych należy uwzględnić kompresjoterapię, czyli leczenie uciskowe polegające  na zastosowaniu zewnętrznego ucisku na kończyny dolne w celu uzyskania poprawy objawów klinicznych choroby.

Pończochy/rajstopy/podkolanówki o stopniowanym ucisku. Wyroby te wywierają większy ucisk w okolicy kostki niż w okolicy kolana co ułatwia odpływ (wyciska) krew w żył i zapobiega jej zaleganiu w naczyniach. W różnych sytaucjach klinicznych stosuje się wyroby o różnych rozmiarach i stopniu nacisku. Tym samym powinny być dobierane „na miarę” po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą.

Bandaże: nieelastyczne oraz elastyczne krótko, średnio i długo rozciągliwe. Bandaże są trudniejsze do stosowania niż pończochy/rajstopy.  

Uwaga: istnieją przeciwwskazania do terapii uciskowej, np. zaawansowana miażdżyca tętnic kończyn dolnych.

Terapia uciskowa powinna być stosowana u chorych z ostrym epizodem zakrzepicy żył głębokich.

 Inne wskazania do kompresjoterapii to :

• profilaktyka zakrzepicy żylnej u osób ryzykiem zakrzepicy poddawanych operacjom chirurgicznym;
• profilaktyka zakrzepicy żylnej u osób przebywających w pozycji przymusowej, np. przewlekle unieruchomieni lub odbywający dalekie podróże samolotem lub autokarem;
• zapalenie żył powierzchownych;
• po zakrzepicy żył głębokich jako profilaktyka nawrotu i w celu zapobiegania rozwoju zespołu pozakrzepowego i owrzodzeń żylnych;
• w owrzodzeniach żylnych w celu przyśpieszenia gojenia.