Czy zatorowość płucną łatwo wykryć?

Niestety objawy zatorowości płucnej są niecharakterystyczne i mogą występować również w wielu innych chorobach. Pierwszym niepokojącym sygnałem może być gwałtowna duszność oraz bóle w klatce piersiowej, które zazwyczaj nasilają się przy oddychaniu. Towarzyszyć temu może osłabienie, gorączka i/lub kaszel. Natomiast objawem zakrzepicy żylnej może być obrzęk jednej łydki lub uda z towarzyszącą bolesnością i zaczerwienieniem.

Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?


Najczęstsze objawy zatorowości:

  • duszność – zazwyczaj o nagłym początku
  • kłujący ból w klatce piersiowej nasilający się przy oddychaniu  
  • ból uciskowy w klatce piersiowej, zlokalizowany za mostkiem
  • kaszel
  • zasłabnięcie
  • krwioplucie
  • przyspieszony oddech i przyspieszona praca serca
  • obrzęk i bolesność łydki lub uda – jako objaw towarzyszącej zakrzepicy żylnej
  • gorączka

Kiedy warto zgłosić się do lekarza?

Jeżeli powyższe objawy wystąpią u osoby, u której obecne są czynniki ryzyka, niewątpliwie warto jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Przykładowo, po wielogodzinnej podróży lub po kilkudniowym unieruchomieniu z powodu skręcenia stawu skokowego, objawy takie jak obrzęk (szczególnie jednej nogi) czy gwałtowna duszność należy traktować jak sygnały alarmowe, wymagające bezzwłocznej konsultacji z lekarzem. 

Niecharakterystyczne objawy (np. duszność występująca również w zapaleniu płuc lub niewydolności serca, czy kłujące bóle w klatce piersiowej, które mogą sugerować chorobę kręgosłupa) sprawiają, że zatorowość płucna jest trudna do rozpoznania. Diagnoza wymaga oceny klinicznego prawdopodobieństwa ostrej zatorowości płucnej, wykonywanej na podstawie: 

  • oceny czynników predysponujących (w tabeli poniżej)
  • zgłaszanych objawów i ich nasilenia
  • danych z badania lekarskiego.

 

Wywiad/objawy

Czynniki predysponujące
Wiek > 65 lat
Wcześniej przebyta zakrzepica żył głębokich lub zatorowość płucna
Operacja lub złamanie kości w ostatnim miesiącu
Aktywna choroba nowotworowa
Doustna antykoncepcja/hormonalna terapia zastępcza
Wielogodzinne unieruchomienie, np. długotrwała podróż w pozycji siedzącej lub obłożna choroba

Objawy
Jednostronna bolesność kończyny dolnej
Krwioplucie
Badanie kliniczne
Przyspieszona czynność serca
Bolesność na przebiegu żył głębokich kończyny dolnej i jednostronny obrzęk


Od wyniku oceny klinicznego prawdopodobieństwa (zatorowość płucna prawdopodobna lub mało prawdopodobna) zależy wybór dalszej diagnostyki.  

Przy występowaniu objawów sugerujących OZP należy wykonać odpowiednią diagnostykę, która obejmuje badanie kliniczne i badania dodatkowe, w tym m.in. oznaczenie stężenia we krwi Dimeru D, tomografię komputerową klatki piersiowej, USG żył kończyn dolnych. Te badania pozwolą na potwierdzenie lub wykluczenie choroby. 

UWAGA: Wybór i zaplanowanie odpowiedniej diagnostyki oraz interpretacja wyników badań zawsze musi być  wykonana przez lekarza.

Ocena ciężkości zatorowości i rokowania chorych  

Niestety w Europie prawie 1/3 przypadków OZP kończy się zgonem w ciągu kilku godzin od wystąpienia objawów, jeszcze przed rozpoczęciem diagnostyki i leczenia. U osób, u których uda się dokonać właściwego rozpoznania i wdrożyć odpowiednie leczenie, śmiertelność wynosi jedynie około 7%. Warto pokreślić, że szacowane przez lekarza zagrożenie zgonem zależy od nasilenia objawów w momencie rozpoznania zatorowości płucnej, od chorób współistniejących, wyników badań dodatkowych. Zagrożenie może być ocenione jako bardzo niskie (poniżej 1%) lub bardzo wysokie (powyżej 15%).